Pengenalan
Puisi tradisional ialah
karangan berangkap yang mempunyai bentuk tertentu. Puisi tradisional yang
dibincangkan ialah syair, seloka, gurindam dan pantun.
Seloka
Seloka merupakan sejenis
puisi lama yang ditulis secara berangkap-rangkap. Rima akhirnya tidak tetap.
Dalam seloka terdapat nada menyindir atau mengejek dan setiap baris mempunyai
makna atau isi.
Gurindam
Gurindam pula sejenis
puisi lama yang terdiri daripada dua baris atau kalimat. Baris pertama
tersimpul fikiran berupa soalan dan baris kedua berupa jawapannya. Gurindam
boleh digolongkan kepada gurindam dua baris, gurindam serangkap empat baris dan
gurindam bebas.
Syair
Syair berasal daripada
perkataan Arab “syir” yang membawa maksud puisi. Setiap rangkap mempunyai
empat baris dan rima akhirnya a-a-a-a.
Pantun
Pantun ialah puisi
Melayu hasil pemikiran masyarakat Melayu tanpa dipengaruhi karya asing. Antara
bentuk pantun ialah pantun dua kerat, pantun empat kerat, pantun enam kerat dan
pantun lapan kerat.
Bagi pantun dua kerat,
rimanya a-a-, iaitu baris pertama merupakan pembayang manakala baris kedua
merupakan maksud. Bagi pantun empat kerat, rimanya,a-b-a-b, iaitu dua baris di
atas merupakan pembayang dan dua baris berikutnya merupakan maksud.
Gurindam Baris Hadapan
Tidak berbuat walaupun tahu,
Diambil pengayuh dibuang perahu.
Tidak tahu tapi berbuat,
Kayu perahu di atas darat.
Banyak bercakap tak baca buku,
Macam membawa duit tak laku.
Kurang berfikir rajin membangkang,
Bila-bilapun di baris belakang.
Jika ilmu dikaji teliti,
Di sungai cabaran tersedia titi.
Ilmu dituntut dengan tabah,
Yakin diri bertambah-tambah.
Membaca buku karangan tokoh,
Bagai berpaut di dahan kukuh.
Kembang ilmu tegap wibawa.
Seluruh rakyat tidak kecewa.
Rahman
Shaari
Anak
Laut, DBP 2000
RANGKAP
|
MAKSUD
|
1
|
Sesuatu ilmu yang dipelajari tidak
bermakna sekiranya tidak digunakan.
|
2
|
Orang yang tidak berilmu, tetapi
cuba melakukan sesuatu, maka perbuatan mereka hanya sia-sia sahaja.
|
3
|
Orang yang bercakap tanpa ilmu,
tidak akan memberi sebarang faedah.
|
4
|
Orang yang hanya tahu membangkang
akan disisihkan daripada masyarakat.
|
5
|
Kita perlu menguasai ilmu dengan
bersungguh-sungguh agar mudah menghadapi masa depan.
|
6
|
Seseorang yang belajar dengan
tabah akan dapat meningkatkan keyakinan diri.
|
7
|
Sekiranya kita mempelajarai ilmu daripada
mereka yang pakar menjadikan pegangan lebih mantap.
|
8
|
Orang yang berilmu dapat
melahirkan masyarakat yang berpendidikan.
|
Tema dan Persoalan
Tema gurindam ini
menekankan tentang kepentingan ilmu. Persoalan yang dikemukakan ialah
kepentingan menuntut ilmu, meningkatkan keyakinan diri, sikap suka mengkritik
dan berguru dengan mereka yang pakar.
Nilai Murni dan Pengajaran
Elakkan bersikap sombong
sekiranya kita mempunyai ilmu. Kita juga tidak digalakkan mengkritik orang
lain. Sepatutnya kita memberikan cadangan agar dapat dimanfaatkan
bersama. Ilmu perlu dicari untuk meningkatkan keyakinan diri dan ilmu itu
dapat kita kembangkan kepada orang lain.Kita juga digalakkan menuntut ilmu
dengan guru yang berwibawa agar kita memperoleh ilmu yang lebih baik dan luas.
Tajuk Puisi Tradisional Melayu
SPM Bahasa Melayu Moden
Sumber Rujukan
http://www.tutor.com.my/tutor/arkib2002.asp?e=SPM&s=BM&b=NOV&m=2&r=m&i=NOTA
PUISI: TEKS LUKISAN ZAMAN
a. Wujud pembayang dan maksud dalam setiap rangkap. Ciri ini tidak terdapat dalam puisi yang lain.
b. Boleh berdiri sendiri kerana setiap rangkap pantun sudah membawa makna yang lengkap berbanding dengan syair yang memerlukan perkaitan dengan rangkap2 berikutnya.
c. Rima tengah atau jedanya ditekan di dalam pantun, tetapi tidak demikian dalam puisi lain.
d. Ada unsur persamaan dengan puisi lain terutama syair seperti dari segi rima akhirnya, jumlah perkataan dan sukukata.
Syair ialah jenis puisi melayu lama yang berangkap dan setiap rangkapnya mengandung 4 baris ayat yang kesemuanya membawa makna isi dan maksud. Keempat-empat baris itu pula berirama sama.
Syair sering membawa makna isi yang berhubung dengan kias ibarat. Sindiran , nasihat, pengajaran, agama dan juga berasakan sejarah atau dongeng.
a. Merupakan puisi bebas atau tidak terikat
b. Rangkap : Mempunyai 2 baris dalam serangkap atau beberapa baris dalam serangkap. Setiap baris dalam rangkap merupakan isi atau maksud dan perlu bersambung dengan baris-baris dalam rangkap berikutnya untuk membawa makna yang lengkap.
Baris pertama dikenali sebagai “syarat” dan baris kedua dikenali sebagai “jawab”. Baris pertama “syarat” menyatakan sesuatu fikiran atau peristiwa dan baris kedua pula menyatakan keterangan atau menjelaskan apa yang telah dinyatakan oleh baris atau ayat pertama tadi.
c. Perkataan : jumlah perkataan sebaris juga tidak tetap.
d. Sukukata : julah sukukata juga tidak tetap.
e. Rima : rima akhirnya juga tidak tetap
a. Merupakan puis bebas atau tidak terikat
b. Rangkap : Bilangan baris dalam serangkap tidak tetap
c. Perkataan : jumlah perkataan dalam sebaris juga tidak tetap.
d. Sukukata : jumlah sukukata dalam sebaris juga tidak tetap.
e. Rima : Rima akhirnya dalam serangkap juga tidak teks
PUISI: TEKS LUKISAN ZAMAN
Berdasarkan Teks Kajian Terdapat 4 Puisi
Melayu Lama
1. pantun
2. syair
3. gurindam
4. seloka
2. syair
3. gurindam
4. seloka
1. Pantun
Kedudukan Pantun dalam Puisi Melayu Tradisi
a. Milik melayu asli. Berbanding dengan syair,
seloka dan gurindam, pantun adalah puis yang lahir daripada maysarakat melayu
tradisi yang amat tinggi nilainya.
b. Puisi Melayu yang tertua., iaitu yang pertama sekali lahir dalam masyarakat Melayu.
c. Mempunyai kepelbagaian bentuk. Ada yang 2 kerat, 4 kerat, lapan kerat, berkait dan seterusnya.
d. Popular dalam semua lapisan masyarakat. Pantun terkenal di kalangan orang tua, orang muda dan kanak-kanak.
e. Mampu membawa tema yang pelbagai seperti kasih sayang, nasihat, agama, adat, budi,cinta, cinta, dan sebagainya
f. Mampu membawa makna yang tersirat secara halus dan berkesan. Ini sesuai dgn jiwa masyarakat melayu yang suka mendidik secara halus.
g. Mudah dicipta secara spontan
h. Mencerminkan pancaran nilai budaya Melayu
b. Puisi Melayu yang tertua., iaitu yang pertama sekali lahir dalam masyarakat Melayu.
c. Mempunyai kepelbagaian bentuk. Ada yang 2 kerat, 4 kerat, lapan kerat, berkait dan seterusnya.
d. Popular dalam semua lapisan masyarakat. Pantun terkenal di kalangan orang tua, orang muda dan kanak-kanak.
e. Mampu membawa tema yang pelbagai seperti kasih sayang, nasihat, agama, adat, budi,cinta, cinta, dan sebagainya
f. Mampu membawa makna yang tersirat secara halus dan berkesan. Ini sesuai dgn jiwa masyarakat melayu yang suka mendidik secara halus.
g. Mudah dicipta secara spontan
h. Mencerminkan pancaran nilai budaya Melayu
Nota : perlu kemukakan contoh dalam
menjawab soalan.
Ciri-ciri kelebihan pantun
a. Wujud pembayang dan maksud dalam setiap rangkap. Ciri ini tidak terdapat dalam puisi yang lain.
b. Boleh berdiri sendiri kerana setiap rangkap pantun sudah membawa makna yang lengkap berbanding dengan syair yang memerlukan perkaitan dengan rangkap2 berikutnya.
c. Rima tengah atau jedanya ditekan di dalam pantun, tetapi tidak demikian dalam puisi lain.
d. Ada unsur persamaan dengan puisi lain terutama syair seperti dari segi rima akhirnya, jumlah perkataan dan sukukata.
Kepentingan pantun
a. pantun dapat disulami dalam puisi melayuu yang lain
bagi mempelbagaikan ungakapan. Contohnya dalam nyanyian rakyat. Gurindam.
Bahasa berirama dll.
b. Membantu mempertingkatkan daya estetika (keindahan) puisi-puisi lain.
c. Menjadi pemanis kata dan pengindah bicara dalam ungkapan-ungkapan bahasa yang puitis.
d. Melambangkan budaya tinggi dalam ciptaan sastera.
b. Membantu mempertingkatkan daya estetika (keindahan) puisi-puisi lain.
c. Menjadi pemanis kata dan pengindah bicara dalam ungkapan-ungkapan bahasa yang puitis.
d. Melambangkan budaya tinggi dalam ciptaan sastera.
SYAIR
Definisi
Syair ialah jenis puisi melayu lama yang berangkap dan setiap rangkapnya mengandung 4 baris ayat yang kesemuanya membawa makna isi dan maksud. Keempat-empat baris itu pula berirama sama.
Syair sering membawa makna isi yang berhubung dengan kias ibarat. Sindiran , nasihat, pengajaran, agama dan juga berasakan sejarah atau dongeng.
1. ciri-ciri bentuk Syair
a. Merupakan puisi terikat.
b. Rangkap : jumlah baris serangkap tetap iaitu 4 baris. Setiap baris dalam rangkap merupakan idea atau maksud atau isi cerita syair itu. Ini bermakna syair tidak mempunyai pembayang seperti pantun. Cerita dalam setiap baris dalam serangkap itu perlu bersambungan dari satu rangkap ke satu rangkap untuk membawa kesatuan yang lengkap bagi keseluruhan syair tersebut
c. Perkataan : bilangan perkataan sebaris tetap iaitu 4-5 perkataan sebaris
d. Sukukata : Bilangan sukukata sebaris juga tetap iaitu antara 8-12 sukukata dalam sebaris
e. Rima: Rima akhir dalam serangkap juga tetap iaitu a/a/a/a
a. Merupakan puisi terikat.
b. Rangkap : jumlah baris serangkap tetap iaitu 4 baris. Setiap baris dalam rangkap merupakan idea atau maksud atau isi cerita syair itu. Ini bermakna syair tidak mempunyai pembayang seperti pantun. Cerita dalam setiap baris dalam serangkap itu perlu bersambungan dari satu rangkap ke satu rangkap untuk membawa kesatuan yang lengkap bagi keseluruhan syair tersebut
c. Perkataan : bilangan perkataan sebaris tetap iaitu 4-5 perkataan sebaris
d. Sukukata : Bilangan sukukata sebaris juga tetap iaitu antara 8-12 sukukata dalam sebaris
e. Rima: Rima akhir dalam serangkap juga tetap iaitu a/a/a/a
GURINDAM
1. Ciri-ciri bentuk Gurindam
a. Merupakan puisi bebas atau tidak terikat
b. Rangkap : Mempunyai 2 baris dalam serangkap atau beberapa baris dalam serangkap. Setiap baris dalam rangkap merupakan isi atau maksud dan perlu bersambung dengan baris-baris dalam rangkap berikutnya untuk membawa makna yang lengkap.
Baris pertama dikenali sebagai “syarat” dan baris kedua dikenali sebagai “jawab”. Baris pertama “syarat” menyatakan sesuatu fikiran atau peristiwa dan baris kedua pula menyatakan keterangan atau menjelaskan apa yang telah dinyatakan oleh baris atau ayat pertama tadi.
c. Perkataan : jumlah perkataan sebaris juga tidak tetap.
d. Sukukata : julah sukukata juga tidak tetap.
e. Rima : rima akhirnya juga tidak tetap
SELOKA
1. ciri-ciri bentuk
a. Merupakan puis bebas atau tidak terikat
b. Rangkap : Bilangan baris dalam serangkap tidak tetap
c. Perkataan : jumlah perkataan dalam sebaris juga tidak tetap.
d. Sukukata : jumlah sukukata dalam sebaris juga tidak tetap.
e. Rima : Rima akhirnya dalam serangkap juga tidak teks
Sumber Rujukan
Sastera STPM
Kajian 4 Puisi Melayu
No comments:
Post a Comment